Sudety

Sudety jest to łańcuch górski na obszarze południowo-zachodniej Polski i północnych Czech. Skrawek Sudetów znajduje się w Niemczech – Góry Łużyckie. W Sudetach znajdują się najstarsze góry Europy – Góry Sowie, oraz jedyne w całej Europie góry płytowe – Góry Stołowe. Również pod względem klimatycznym jest to miejsce specyficzne – Karkonosze należą do najbardziej zamglonych i wietrznych gór na naszym kontynencie. Warto przyjechać w Sudety ponieważ jest to miejsce dużych kontrastów, obok siebie współistnieją: piękna dzika przyroda, miasta, wioski, opuszczone sztolnie, kamieniołomy, głębokie doliny i wysokie góry. Występują tu różne typy krajobrazów i formy terenu – strome ściany, skalne urwiska, rozległe kotliny śródgórskie i kopulaste wzniesienia.

Ze względu na ukształtowanie powierzchni, a także budowę geologiczną i rzeźbę terenu Sudety dzielimy na cztery makrorejony:

Sudety Zachodnie rozpościerają się po Przełęcz Lubawską dalej podnóżem Lasockiego Grzbietu w Karkonoszach i Rudaw Janowickich do Przełęczy Domanowskiej. Obejmują obszar od Gór Kaczawskich wraz z Podgórzem Kaczawskim do Gór Wałbrzyskich. Następnie ciągną się lewym zachodnim załomem doliny Nysy Szalonej do brzeżnego uskoku Sudeckiego, który odcina je od Przedgórza Sudeckiego. W skład Sudetów Zachodnich wchodzą też Góry Izerskie wraz z Pogórzem Izerskim, Kotlina Jeleniogórska. Najwyższy szczyt to Śnieżka 1602 m n.p.m.
Sudety Środkowe ciągną się od Gór Bystrzyckich do Masywu Śnieżnika , który należy już do Sudetów Wschodnich. Obejmują Rów Górnej Nysy i Kotlinę Kłodzką po Przełęcz Kłodzką. Sięgają także od Gór Bardzkich do Gór Złotych, które to należą już do Sudetów Wschodnich, przy czym od północnego wschodu ogranicza je od Przedgórza Sudeckiego brzeżny uskok Sudecki. W Sudety Środkowe wchodzą też Góry Orlickie, Stołowe, Sowie. Wzgórza Włodzickie i Góry Kamienne. Najwyższy szczyt to Velka Destna 1115 m n.p.m. po Czeskiej stronie w Górach Orlickich, a po polskiej Orlica 1084 m n.p.m. też w Górach Orlickich.
Sudety Wschodnie jest to najbardziej zwarta część bloku sudeckiego. W Polsce leży tylko niewielka, zachodnia część tego regionu, w skład którego wchodzi Masyw Śnieżnika, Góry Bialskie, Złote i fragmentarycznie Góry Opawskie. Natomiast po czeskiej stronie rozciąga się wysoki masyw Wysokiego i Niskiego Jesionika. Najwyższy szczyt to Pradziad 1492 m n.p.m. w Jesionikach, a po polskiej stronie Śnieżnik 1425 m n.p.m. w Masywie Śnieżnika.
Przedgórze Sudeckie oddzielone jest od Sudetów wyraźną krawędzią Sudecką – Sudecki uskok brzeżny. Jest to łagodny teren z różnej wysokości pagórkami, często zajęty pod uprawy rolne, czasami porośnięty drzewami i krzakami. Najwyższym szczytem jest Ślęża 718 m n.p.m.

SUDETY ZACHODNIE

Sudety Zachodnie to najwyższa część Sudetów leżąca pomiędzy Bramą Lubawską i doliną górnego Bobru na wschodzie, a doliną Łaby na Zachodzie.

W skład Sudetów Zachodnich po polskiej stronie wchodzą pasma:

– Góry Izerskie z najwyższym szczytem – Wysoka Kopa 1126 m n.p.m.

Panorama na Izery – część południowo-zachodnia.

– Karkonosze z najwyższym szczytem – Śnieżka 1602 m n.p.m.

– Rudawy Janowickie z najwyższym szczytem – Skalnik 945 m n.p.m.

– Góry Kaczawskie z najwyższym szczytem – Skopiec 724 m n.p.m.

– Kotlina Jeleniogórska z najwyższym szczytem – Grodna 506 m n.p.m.

Po stronie czeskiej wchodzą pasma:

– Luzicke hory z najwyższym szczytem – Luz 793 m n.p.m.

– Jestedsko-kozakovsky hibet z najwyższym szczytem – Jested 1012 m n.p.m.

SUDETY ŚRODKOWE

Sudety Środkowe to część Sudetów ciągnąca się na zachód od Rowu Górnej Nysy i Kotliny Kłodzkiej. Na zachodzie kończą się na Bramie Lubawskiej i na Dolinie Bobru.

W skład po stronie polskiej wchodzą pasma:

– Góry Kamienne z najwyższym szczytem – Waligóra 936 m n.p.m.

– Góry Wałbrzyskie z najwyższym szczytem – Borowa 853 m n.p.m.

– Góry Sowie z najwyższym szczytem – Wielka Sowa 1015 m n.p.m.

– Góry Bardzkie z najwyższym szczytem – Kłodzka Góra 765 m n.p.m.

– Góry Stołowe z najwyższym szczytem – Szczeliniec Wielki 919 m n.p.m.

– Góry Bystrzyckie z najwyższym szczytem – Jagodna 977 m n.p.m.

– Góry Orlickie z najwyższym szczytem – Orlica 1084 m n.p.m.

– Brama Lubawska z najwyższym szczytem – Zadzierna 724 m n.p.m.

– Wzgórza Włodzickie z najwyższym szczytem – Włodzicka Góra – 758 m n.p.m.

– Obniżenie Ścinawskie z najwyższym szczytem – Gardzień 556 m n.p.m.

– Pogórze Orlickie z najwyższym szczytem – Grodczyn 803 m n.p.m.

Po stronie czeskiej są to pasma:

– Orlickie hory z najwyższym szczytem – Velka Destna 1115 m n.p.m.

– Jestrebi hory z najwyższym szczytem – Zaltman 739 m n.p.m.

SUDETY WSCHODNIE

Sudety Wschodnie to druga co do wysokości część Sudetów. Sięgają od Bramy Morawskiej na wschodzie po Rów Górnej Nysy, Dolinę Morawy i Kotlinę Kłodzką na zachodzie.

W skład po stronie polskiej wchodzą pasma:

– Góry Opawskie z najwyższym szczytem – Biskupia Kopa 889 m n.p.m.

– Góry Złote z najwyższym szczytem – Kowadło 989 m n.p.m.

– Góry Bialskie z najwyższym szczytem – Postawna 1124 m n.p.m.

– Masyw Śnieżnika z najwyższym szczytem – Śnieżnik 1425 m n.p.m.

A po stronie czeskiej są to pasma:

– Hruby Jesenik z najwyższym szczytem – Praded 1491 m n.p.m.

– Nizky Jesenik z najwyższym szczytem – Slunecna 800 m n.p.m.

– Zlotohorska vrchovina z najwyższym szczytem – Pricny vrch 975 m n.p.m.

– Rychlebskie hory z najwyższym szczytem – Smrk 1125 m n.p.m.

– Hanusovicka vrchovina z najwyższym szczytem – Jerab 1003 m n.p.m.

– Zabrezska vrchovina z najwyższym szczytem – Lazek 714 m n.p.m.

– Góry Odrzańskie z najwyższym szczytem – Fidluv kopec 680 m n.p.m.

PRZEDGÓRZE SUDECKIE

Przedgórze Sudeckie to tereny na północ od gór. Na przedgórzu leżą Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie, Masyw Ślęży, Wzgórza Strzegomskie, Równina Świdnicka, Dolina Nysy Kłodzkiej.

Najwyższym szczytem jest Ślęża 718 m n.p.m. w Masywie Ślęży.